Gefinished!

Gefinished!

Een mooie nazomerdag zwemmen in de Eem, fietsen door de polder en dan nog (best veel) rondjes rond de Koppelpoort: de Keistadtriathlon zit er op. Een echte stadstriathlon en een beetje de thuiswedstrijd voor triathlon soest. Mooie afsluiting seizoen, dank aan alle vrijwilligers en organisatie!

Het einde van organische projectontwikkeling?

Het einde van organische projectontwikkeling?

Daarover gaat het 7 september 2016 in Pakhuis de Zwijger. Ontwikkelaars (en gemeenten) staan te trappelen om de plek over te nemen van initiatiefnemers die in de tussentijd iets van de grond aan het trekken waren. De pauze is over. Er is weer geld te verdienen! Een miljoen woningen extra, dus weg met die kleinschalige initiatieven zonder plan en geld. Dat lijkt de boodschap van Geef wonen de ruimte van UsualLobbySuspect Friso de Zeeuw. Een essay bedoeld ‘als begin van een gezamenlijke visie van overheid en markt’. Dat idee is pré-crisis – overheid en markt die samen bedenken wat goed is voor de klant? – en dat is ook de boodschap! Laat marktpartijen bouwen in het groen en het komt goed met de stad. Waar Geef wonen de ruimte nog enige nuance heeft, bedient De Zeeuw bij gelegenheid  zijn achterban met oneliners: geen rode contouren en geen dogma’s zoals bouwen in de stad. Hier met die weilanden. En als u denkt dat er in lege gebouwen best wat kan behoort u tot de herbestemmingtaliban.

De winterslaap was diep. Zo diep blijkbaar dat De Zeeuw gemist heeft dat gemeenten die werk hebben gemaakt van transformatie zoals Den HaagNieuwegein en Amsterdam al een paar jaar een derde of meer van hun woningproductie halen uit herbestemming. Die gemeenten denken aan temporiseren of faseren om de markt niet te overvoeren. Met nog ruim 30 miljoen vierkante meter kantoren, scholen, kerken, kloosters, buurthuizen, verzorgingtehuizen, boerderijen en andere gebouwen is het ook niet serieus te nemen dat die geen bijdrage kunnen leveren aan de woningproductie. Sterker nog: het argument dat de klant suburbane leefmilieus wil (ook al zo pre-crisis) gaat helemaal niet op voor de grote steden. Daar bestaat de extra woningvraag grotendeels uit eenpersoonshuishoudens aldus het Planbureau voor de leefomgeving in Transformatiepotentie: woningbouwmogelijkheden in de bestaande stadHet PBL die het debat over uitbreiden of transformeren nogal factfree noemde) vindt dat er genoeg verouderde bedrijventerreinen en kantoorwijken zijn voor 80% van de nieuwbouwopgave tot 2030. Meer nog als de bevolking zich minder snel ontwikkelt dan voorspeld. Ook taliban!

Dat projectontwikkelaars en sommige adviseurs heimwee hebben naar pré-crisistijden is niet verwonderlijk. Het was ook wel een erg makkelijk verdienmodel. Wat wel verbazing wekt is dat bestuurders in Nederland meegaan in het oude denkpatroon. Na acht jaar crisis zouden zij moeten weten dat stad maken anno 2016 meer is dan stenen stapelen. Tijdens de crisisjaren waren er toch echt andere initiatiefnemers die wél projecten begonnen. Die nieuwe concepten bedachten. Die bruisten meer dan waar ook. Misschien wel juist omdat zij begonnen met wat de stad, buurt of directe omgeving nodig heeft en dan pas de eigen nering zoals Frans Soeterbroek betoogt?

Er is dus wel degelijk een toekomst voor organisch ontwikkelen. Als er iets opviel aan de projecten die nu allemaal onder organisch ontwikkelen worden geschoven, is het hoe divers en flexibel ze zijn. Maar altijd vanuit poten in de modder, noem het lokale verankering. Als dat organisch is, dan zou het voortaan verplicht moeten worden! En bestuurders: laat u niet wijsmaken dat die nieuwe initiatiefnemers geen geld hadden. In de meeste projecten werd flink geïnvesteerd. Tot onze verbazing vaak ‘gewoon’ geleend van de bank[1]. De echte vraag is dan ook: hoe zorgen we dat het einde van de crisis niet het einde van organische ontwikkeling wordt?

Van snelweg (weer terug) naar stadsgracht

Van snelweg (weer terug) naar stadsgracht

Blog Sander Gelinck | 2 Januari 2016

Ik moet altijd aan Rijk de Gooijer en Foutje, bedankt denken als het om de Utrechtse stadsgracht gaat. Begin jaren negentig woonden we aan de Catharijnesingel zo’n beetje naast de stadsgracht die nu weer uitgegraven wordt. Toen al waren er plannen, maar de komende jaren wordt het planningsfoutje echt hersteld. Hulde voor een van de meeste bijzondere transformaties die ik ken. Van snelweg naar gracht. Vooral ook bijzonder omdat het aangeeft hoe snel het denken over de stad kan veranderen. Zou verplichte kost moeten worden voor toekomstige generaties stadmakers.

Er zijn meer steden die in de jaren vijftig en zestig vorige eeuw bevangen raakten door het idee dat de stad mee moest in moderne tijden. De Nederlandse bevolking zou verdubbelen (naar 25 miljoen inwoners) in een jaar of twintig en al die mensen moesten ergens winkelen, naar het theater en natuurlijk parkeren. Het centrum moest een nieuwe moderne jas krijgen. Ruim baan voor de auto en als je toch bezig bent kun je mooi een paar oude wijken saneren (slopen). Krotopruiming werd dat genoemd. Elke stad met ambitie heeft er een burgemeester met de bijnaam De Sloper aan overgehouden. Het zijn de jaren dat de wereld nog maakbaar was. Dat moest je alleen niet aan leken overlaten. Stadsplanners waren toen nog gewoon ingenieur en dat is iets heel anders dan de huidige procesmanager.

Utrecht maakte het bonter dan wie ook. Deze stad riep in de jaren vijftig zelfs een Duits verkeersbureau te hulp voor een verkeersplan waarin de singelgrachten volledig zouden worden gedempt voor de auto en een nieuw treinstation. Die plannen riepen veel weerstand op onder de bevolking maar in die tijd wisten bestuurders het nog beter. Opmerkelijk: het dempen van de grachten moest van bovenaf worden tegengehouden door minister Klompé die Utrecht uitlegde dat de twaalfde eeuwse grachten (vijf eeuwen ouder dan die van Amsterdam) toch wel bijzonder waren. Het zal geen toeval zijn dat een van de nieuwe bruggen naar haar vernoemd is. De geest was echter uit de fles. Hoe typerend is de anekdote dat Empeo, de ontwikkelaar van Hoog Catharijne eerst als adviseur door Utrecht gevraagd werd om een plan voor een parkeergarage te maken. Het is de tijd van Groot Denken. Je vraagt een parkeergarage en krijgt een winkelcentrum voor heel Nederland met kantoren, woningen én meerdere parkeergarages.

Voor het grootste winkelcentrum van Nederland werd niet alleen een stuk gracht gedempt, het oude station gesloopt en de negentiende-eeuwse stationswijk. Zelfs een deel van het binnenstadsgebied rond Clarenburg werd gesloopt, waaronder enkele middeleeuwse panden en het gebouw van verzekeringsmaatschappij De Utrecht dat als één van de belangrijkste Jugendstil-panden van Nederland werd beschouwd. De Utrecht zelf is opgegaan in REAAL Verzekeringen. Precies die van Foutje, Bedankt. Het gebouw is nog te bewonderen op haar eigen wikipagina waarop te lezen staat dat de exacte locatie ongeveer is ‘waar zich thans de afhaalbalie van de Media Markt bevindt’. Een deel van de Stadsbuitengracht werd Catharijnebaan. De planners hadden het idee dat ze een autoweg dwars door de stad gingen aanleggen. Twaalf parallele banen met fly-overs. No kidding. De weg is nooit verder gekomen dan een paar honderd meter. Nog voor de oplevering van dat stuk was er spijt en ter hoogte van de huidige Rechtbank (voor liefhebbers de oude HBS) gaat de droom over in een normale tweebaansweg.

Plannen voor herstel van de stadsgracht waren er al meteen na het dempen. Het zal nog een halve eeuw duren voordat het foutje weer hersteld is. Waarom het nu wel kan? Ik hoop dat daar nog een keer iemand op promoveert. Die moet dan maar eens precies uitzoeken hoe belangrijk het is geweest dat GroenLinks sinds 2006 (met een kleine onderbreking) in het college heeft gezeten met een stevig anti-autobeleid. En welke rol het Referendum uit 2002 over de toekomst van het stationsgebied heeft gehad. Over de ambitie aan kantoor-vierkante meters werd toen al hardop gelachen. Maar het referendum heeft wel geholpen om de miljoenen voor het dempen te ‘vinden’. Zeker is dat er sinds december 2015 weer water door de Catharijnesingel stroomt. Deels over een ondergrondse parkeergarage. Erboven komt een mooi plein en ook dat is winst. Voor de liefhebbers hier een timelaps filmpje van de werkzaamheden.

Er rest dus nog een klein stukje om uit te graven, het stukje waar ik zelf aan woonde. Dat heet inmiddels ‘deelgebied Catharijnesingel-zuid’ en loopt grofweg van Mariaplaats tot hotel Karel V. Nu maar hopen dat het geld daarvoor verzameld is voordat iemand bedenkt dat die laatste paar honderd meter ‘Catharijnebaan’ hoognodig bewaard moeten blijven als herinnering aan tijden dat we nog groots dachten.

Hoe Duitsland vluchtelingen opvangt

Hoe Duitsland vluchtelingen opvangt

Column Sander Gelinck in Renda | Donderdag 1 oktober 2015
Merkel beloofde dit weekend 4,1 miljard vrij te maken: voor elke vluchteling die een Duitse Deelstaat opneemt, ontvangt deze 670 euro per maand. Kijk dat is duidelijk. In Nederland is er een regeling (het ‘zelfzorgarrangement’) die opvangorganisatie COA heeft opengesteld voor gemeenten om mensen die al een verblijfsvergunning hebben versneld de bomvolle AZC’s uit te laten stromen. Met een heuse  (meer…)

Gemeenten zeer tevreden over Expertteam woningbouw, naamsbekendheid kan beter

Gemeenten zeer tevreden over Expertteam woningbouw, naamsbekendheid kan beter

Motivaction onderzocht voor BZK de effectiviteit van twee door haar ingestelde Expertteams. De belangrijkste conclusie: De gemeenten die hebben samengewerkt met een Expertteam zijn hierover over het algemeen positief of zelfs zeer positief. Bijna de helft van de geinterviewde gemeenten (45%) kent het Expertteam niet of weet niet wat ze voor haar gemeente kan betekenen. Lees de managementsamenvatting van het rapport hier.